Zeszyt 3-4/2011
Strona redakcyjna
ORYGINALNE PRACE I PRZYCZYNKI - PAPERS AND CONTRIBUTIONS
1.
ROZKŁAD PRZESTRZENNY KWADRANTÓW JET STREAK W GÓRNEJ TROPOSFERZE W OKRESACH DODATNIEJ ORAZ UJEMNEJ FAZY NAO
THE SPATIAL DISTRIBUTION OF JET STREAK QUADRANTS IN THE UPPER TROPOSPHERE DURING THE POSITIVE AND NEGATIVE NAO PHASE
Jan DEGIRMENDZIĆ - Katedra Geografii Fizycznej UŁ
Streszczenie
Celem analizy jest określenie związków pomiędzy rozmieszczeniem dywergentnych i konwergentnych kwadrantów jet streak w górnej troposferze a fazą Oscylacji Północnoatlantyckiej. W procedurach obliczeniowych wykorzystano pola wiatru z powierzchni 300 hPa nad sektorem euroatlantyc- kim, z rozdzielczością 4 X dobę, obejmujące okres 1958-2007 oraz serie dobowych wartości indeksu NAO. W terminowych polach wiatru zlokalizowano układy jet streak oraz określono pozycje ich kwadrantów (LF, RR, LR i RF). Następnie zliczono wystąpienia poszczególnych sektorów jet streak w kolistych gridach osobno w okresie dodatniej i ujemnej fazy NAO. Przestrzenne rozkłady częstości kwadrantów oraz rozkłady różnic częstości kwadratów dywergentnych i konwergentnych stanowią podstawą niniejszej analizy.
Rezultaty analizy wskazują, że w dodatniej fazie NAO nad północną częścią badanego akwenu Atlantyku przeważają dywergentne sektory jet streak nad konwergentnymi, a nad południowym regionem zaznacza się dominacja kwadrantów konwergentnych. Taki rozkład kwadrantów jet streak sprzyja utrwalaniu pola ciśnienia związanego z fazą NAO + . W ujemnej fazie oscylacji w obu regionach Atlantyku (Islandii i Azorów) występuje nieznaczna przewaga dywergentnych sektorów jet streak. Ta przewaga nie różni się wyraźnie między regionami, co sprzyja utrwalaniu słabego radientu ciśnienia między Islandią a Azorami. Również proces zmiany fazy NAO wydaje się być tymulowany przez zmianę cyrkulacji w górnej troposferze - podczas transformacji NAO- do NAO+ obserwuje się wzrost przewagi kwadrantów dywergentnych nad regionem północnym oraz początkowy spadek przewagi dywergentnych sektorów i późniejszy wzrost dominacji konwergentnych sektorów nad południowym regionem badanego akwenu Atlantyku.
Słowa kluczowe
Europa i Północny Atlantyk, rozkład przestrzenny, NAO, kwadranty jet streak
Cytowanie
Degirmendžić J., 2011, Rozkład przestrzenny kwadrantów jet streak w górnej troposferze w okresach dodatniej oraz ujemnej fazy NAO. Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 149-170
Summary
The aim of the study is to determine relationship between distribution of divergent and convergent quadrants of the uppertropospheric jet streaks and the phase of the North Atlantic Oscillation. The calculation procedures were applied to 300 hPa wind fields over the Euro-Atlantic sector spanning the period of 1958-2007 with 4 X daily resolution and to the record of daily NAO values. Jet streak systems as well as their quadrants (LF, RR, LR, RF) were positioned in wind fields. Then, number of occurrence of jet streak quadrants within circular grids was counted separately for positive and negative NAO phase. Spatial distributions of quadrants frequency and the distribution of differences in frequency between divergent and convergent quadrants constitute the basis for the analysis.
The main results indicate that during positive NAO phase over the northern part of the eastern Atlantic divergent sectors of the jet streak prevail over convergent ones, while the southern region is marked by a predominance of convergent quadrants. Such a distribution of jet streak quadrants preserves or strengthens pressure field associated with positive NAO phase. Negative phase of oscillation features slight predominance of divergent sectors over both northern and southern part of the North Atlantic. This prevalence does not differ considerably between these two regions - it is favourable for generation weak pressure gradient between Iceland and the Azores. The process of NAO phase transition is likely to be stimulated by circulation changes in the upper troposphere - during NAO— to NAO+ shift the predominance of divergent jet streak sectors increases within the northern region. Simultaneous initial decline in divergent quadrants and subsequent increase in the convergent sectors prevalence within the southern region of the analysed Atlantic basin is observed.
Keywords
Europe and the North Atlantic, spatial distribution, NAO, jet streak quadrants
Quotation
Degirmendžić J., 2011, The spatial distribution of jet streak quadrants in the upper troposphere during the positive and negative NAO phase (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 149-170
2.
KINEMATYKA SPIRALNA W NIŻU ATMOSFERYCZNYM
THE SPIRAL KINEMATICS IN THE ATMOSPHERIC DEPRESSION
Stanisław Ryszard KOZIEŁ - IMGW-PIB — Warszawa
Streszczenie
Niż atmosferyczny jest względnie trwałym układem obracającym się. Zachowuje swą strukturę spiralną niemalże jak obracająca się bryła sztywna. Pozwala to na hydrodynamiczne modelowanie takiej struktury jako ruchu w fazie ustalonej. Obrót i utrzymywanie się trwałej struktury związane są z faktem, że kinematyka rdzenia w niżu charakteryzuje się liniową zależnością prędkości orbitalnej od odległości od jego centrum. Modelem wiru jest dobrze znany wiatr gradientowy, ale uogólniony przez dołączenie składowej radialnej powstającej na skutek istnienia oporów ruchu.
Słowa kluczowe
niż atmosferyczny, kinematyka spiralna, wiatr gradientowy
Cytowanie
Kozieł S.R., 2011, Fale Kinematyka spiralna w niżu atmosferycznym. Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 171-180
Summary
The atmospheric low is the relatively durable structure. He keeps his spiral arms almost like solid body. This allows to model this structure as the settled movement. The rotated durable structure are connected with the fact that the kinematics of the core in the depression is characterizes the linear dependence of the orbital speed from the distance from his center. The well well-known gradient wind balance is the model of the vortex but generalized by the addition component of radial movement arise from resistances of the movement.
Keywords
atmospheric low, spiral kinematics, gradient wind
Quotation
Kozieł S.R., 2011, The spiral kinematics in the atmospheric depression (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 171-180
3.
FALE CHŁODU I CIEPŁA W PRZEBIEGU ROCZNYM TEMPERATURY POWIETRZA W WARSZAWIE (1951-2010)
COLD AND WARM WAVES IN ANNUAL COURSE OF AIR TEMPERATURE IN WARSAW (1951-2010)
Maria STOPA-BORYCZKA - Zakład Klimatologii UW,
Jerzy BORYCZKA - Zakład Klimatologii UW,
Urszula KOSSOWSKA-CEZAK - Zakład Klimatologii UW,
Jolanta WAWER - Zakład Klimatologii UW
Streszczenie
Artykuł dotyczy fal ochłodzeń i ociepleń w przebiegu rocznym temperatury powietrza, które rozpatrzono na podstawie średnich 60-letnich (1951-2010) wartości dobowych z Warszawy Okęcia. Badanie dotyczy ochłodzeń majowych („zimni święci"), ochłodzenia czerwcowego („monsun europejski"), ocieplenia jesiennego („babie lato") oraz sprawdzalności przysłowia dotyczącego temperatury w grudniu (4 i 25 XII). Cykle temperatury powietrza, tj. okresy, amplitudy i fazy, wyznaczono metodą „sinusoid regresji". Na uwagę zasługują cykle 15,2-18,3 dni występujące we wszystkich miesiącach roku; w przybliŜeniu 15 dni - w styczniu i listopadzie, 16 dni - w marcu, kwietniu, maju, sierpniu, wrześniu i październiku, 17 dni - w czerwcu i grudniu oraz 18 dni w lutym i lipcu. Fale chłodu i ciepła są wynikiem interferencji cykli o długości kilku i kilkunastu dni temperatury średniej dobowej oraz cykli wieloletnich temperatury średniej miesięcznej. Fale chłodu i ciepła opisano przez odchylenia (reszty) ei wartości zmierzonych temperatury Ti od sinusoidy regresji przebiegu rocznego.
Słowa kluczowe
dni osobliwe, temperatura powietrza, okresowość, fale ciepła, fale chłodu
Cytowanie
Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Kossowska-Cezak U., Wawer J., 2011, Fale chłodu i ciepła w przebiegu rocznym temperatury powietrza w Warszawie (1951-2010).Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 181-200
Summary
The presented paper deals with cold and warm waves in yearly course of air temperature. These waves were analysed on the basis of 60-year (1951-2010) mean values from meteorological station Warsaw Okęcie. Investigation refers to cold waves in May (”Ice Saints”), ’’European monsoon” in une, autumnal warming (in Poland called ”old woman summer”) as well as to verification of Polish proverb dealing the air temperature in December 4th (Barbara) and December 25th (Christmas). Air temperature cycles, i.e. periods, amplitudes and phases, were calculated by using method of ”regression sinusoid”. Authors stated that 15,2-18,3 day cycles occurred in every months: about 15 days in January and November, about 16 days in March, April, May, August, September and October, about 17 days in June and December, about 18 days in February and July. The cold and warm waves are a result of interference of several days cycles in monthly course of the daily mean temperature and of several years cycles in multiannual course of the monthly mean temperature. The cold and warm waves are described by deviations (rests) e. of measured temperature values T from regression sinusoid of multiannual yearly course.
Keywords
singularity, air temperature, periodicity, warm waves, cold waves
Quotation
Stopa-Boryczka M., Boryczka J., Kossowska-Cezak U., Wawer J., 2011, Cold and warm waves in annual course of air temperature in Warsaw (1951-2010) (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 181-200
4.
PORÓWNANIE STOSOWANYCH KLASYFIKACJI TERMICZNYCH NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH REGIONÓW POLSKI
COMPARISON OF THERMAL CLASSIFICATION FOR SELECTED REGIONS OF POLAND
Bartosz CZERNECKI - Centrum Monitoringu Klimatu Polski IMGW-PIB - Warszawa,
Mirosław MIĘTUS - Katedra Meteorologii i Klimatologii UG
Streszczenie
W pracy porównano dwie najczęściej stosowane w Polsce metody klasyfikacyjne w zakresie warunków termicznych, tj. klasyfikację termiczną według Lorenc, opartą na wartościach odchylenia standardowego, oraz kwantylową klasyfikację termiczną. Do celów wieloaspektowej analizy statystycznej wykorzystano uśrednione obszarowo wartości średniej temperatury powietrza z miesięcy, sezonów i lat z okresu 1951-2008.
Przedstawiono dysproporcje między rezultatami klasyfikacji, które wynikają z przyjętych w nich założeń metodycznych, wpływając m.in. na stosowany zakres skali oraz na ich „czułość”, w zależności od rozdzielczości czasowej danych i długości okresu referencyjnego. Sprawdzono pod kątem statystycznym słuszność przyjętych założeń, a także określono zależności występujące między obiema klasyfikacjami.
Słowa kluczowe
klasyfikacja warunków termicznych, Polska
Cytowanie
Czernecki B, Miętus M., 2011, Porównanie stosowanych klasyfikacji termicznych na przykładzie wybranych regionów Polski. Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 201-234
Summary
This paper reviews two most commonly used methods of classifications of thermal conditions in Poland. Statistical analysis were performed for areally averaged values of air temperatures for months, seasons and years of the period 1951-2008 and for some geographical region of the country. Existing discrepancies between the results of the classifications, which were adopted in the methodological assumptions, were presented. Assumptions made for the statistical validation were confirmed. Differences as well as relationships existing between classifications were identified and were discussed.
Keywords
classification of thermal conditions , Poland
Quotation
Czernecki B, Miętus M., Comparison of thermal classifi cation for selected regions of Poland (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 201-234
ARTYKUŁY PRZEGLĄDOWE - REVIEW ARTICLES
5.
TYPY OPADÓW DESZCZU W TERMINOLOGII
HYDROLOGICZNEJ
RAINFALL TYPES FOR HYDROLOGICAL PURPOSES
Elżbieta KUPCZYK - Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach,
Roman SULIGOWSKI - Instytut Geografii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Streszczenie
W licznych pracach z zakresu opadów podejmowanych przez meteorologów i klimatologów zjawisko to jest analizowane w różnych aspektach, zależnie od celu badań. Niektóre z nich zawierają klasyfikację zdarzeń opadowych ze względu na różną skalę procesów, które powodują powstawanie chmur i opadów. W literaturze polskiej z zakresu opadów odczuwa się jednak niedostatek szczegółowych studiów poświęconych charakterystykom opadów i propozycji wykorzystania wyników tych badań w praktyce hydrologicznej. Dla celów analiz i prognoz hydrologicznych najwaŜniejsze są przypadki opadów deszczu o maksymalnej wydajności i ich charakterystyki: wysokość, czas trwania
oraz zasięg obszarowy.
Celem artykułu jest prezentacja wyników badań sytuacji meteorologicznych nad Europą, w jakich występują w Polsce wysokie opady deszczu, identyfikacja systemów opadotwórczych w róŜnej skali i ustalenie charakterystyk opadu typowych dla tych sytuacji. Zastosowano dwie metody badań, statystyczną i meteorologiczną do analizy przypadków opadów rejestrowanych w obszarze Polski w wieloletnim okresie 1961-2000. Połączenie wyników badań dokonanych tymi metodami pozwoliło wydzielić 3 typy opadów: konwekcyjne, frontalne i opady stref konwergencji, które róŜnią się co do genezy, ale także można im przypisać różne charakterystyki opadu.
Słowa kluczowe
opady maksymalne, typy opadów
Cytowanie
Kupczyk E., Suligowski R., 2011, Typy opadów deszczu w terminologii hydrologicznej. Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 235-246
Summary
A large number of studies has been undertaken by meteorologists and climatologists on precipitation phenomenon in many aspects, depending on the goal of investigation. Some of them classified precipitation events with respect to the different scale of atmospheric processes which cause the formation of clouds and precipitation. However, the review of Polish hydrometeorological bibliography shows the gapes in studies on the detailed characteristics of precipitation in time and space and application of this knowledge to hydrologic practice. For purposes of hydrologic analysis and forecast the most important subject of interest are extreme rainfall events, their depth, duration and areal extent.
The aim of this paper is presentation of research results on extreme rainfall producing systems in the atmosphere at Middle Europe and finding rainfall characteristics which are referred to that precipitation-producing mechanism. Two approaches, statistical and meteorological have been applied for the analysis rainfall events recorded over territory of Poland, in multi - years period (1961-2000). The first method enabled selecting rainfall characteristics which are essential for rainfall types identification. The bases for meteorological analysis where synoptic maps and satellite images, corresponding with periods of high rainfall events. Integration of these two approaches makes possible the separation of the rainfall types: convection, frontal and convergence zones rainfall, which differ with their origin and main rainfall characteristics.
Keywords
extreme rainfall, types of rainfall
Quotation
Kupczyk E., Suligowski R., 2011, Rainfall types for hydrological purposes (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 235-246
KOMUNIKATY NAUKOWE - SHORT REPORTS
6.
ASYMPTOTYCZNE WŁASNOŚCI MAKSIMUM ABSOLUTNEGO NA PRZYKŁADZIE DOBOWYCH SUM OPADU ATMOSFERYCZNEGO
ASYMPTOTIC PROPERTIES OF THE ABSOLUTE MAXIMUM ON THE EXAMPLE OF DAILY SUMS OF RAINFALL
Stanisław Ryszard Kozieł - IMGW-PIB — Warszawa
Streszczenie
Maksimum absolutne elementu klimatu jest to maksymalna wartość w próbie o skończonej liczebności N. Nie jest to wielkość stała, tak że następna wartość ekstremum absolutnego, jeżeli wystąpi, może należeć do populacji generalnej klimatu dotychczasowego bądź też zwiastować jego zmianę. Pojęcie maksimum absolutnego zostało w pracy zinterpretowane jako zmienna losowa podlegająca rozkładowi N-ej statystyki porządkowej. Pokazano, jak zmienia się empiryczny rozkład prawdopodobieństwa dla coraz większych odcinków maksimów N-letnich. Aby zobrazować asymptotyczne własności rozkładu maksimum absolutnego, a więc dla N ^
Słowa kluczowe
maksimum absolutne, suma dobowa opadu atmosferycznego, rozkład wartości maksymalnej Typ III
Cytowanie
Kozieł S.R., 2011, Asymptotyczne własności maksimum absolutnego na przykładzie dobowych sum opadu atmosferycznego. Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 247-256
Summary
The maximum absolute is the greatest observation of finite size sample. This subtracted quantity is not a constant value. The next value of the absolute extreme, if it occurs, may belongs to the general population of the current climate or to herald the climate change. Notion of absolute maximum has been interpreted as last order statistics for a sample. It was showed how the empirical probability distribution changed with increased N - year maximum definition of trial sample. The Type III maximum value distribution was used to illustrate the asymptotic approaching of greatest measured values to upper bound of meteorological element. An important element of climate is the maximum rainfall causing flooding and floods. The properties of order statistics and asymptotic properties for the daily rainfall at the point and spatial layout was presented.
Keywords
absolute maximum, daily rainfall sum, Type III maximum value distribution
Quotation
Kozieł S.R., 2011, Asymptotic properties of the absolute maximum on the example of daily sums of rainfall (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 247-256
MATERIAŁY DO DZIEJÓW GEOFIZYKI - MATERIALS TO THE HISTORY OF GEOPHYSICS
7.
STULECIE PIERWSZEJ SYNTEZY KLIMATU ZIEM POLSKICH EUGENIUSZA ROMERA
CENTENARY OF THE FIRST SYNTHESIS OF POLAND’S CLIMATE BY EUGENIUSZ ROMER
Maria MORAWSKA-HORAWSKA - IMGW — Kraków
Streszczenie
Przedstawiona praca Eugeniusza Romera oparta jest na materiałach z okresu 1871-1890. Po raz pierwszy została opublikowana w 1910 r. w Szwajcarii, w języku francuskim, i spotkała się z duŜym zainteresowaniem ze strony klimatologów. W języku polskim ukazała się w 1912 r. w Encyklopedii Polskiej pt. Klimat ziem polskich. Wynikiem tej pracy, fundamentalnej dla polskiej klimatologii, było m. in. wytypowanie dziedzin klimatycznych Polski oraz udowodnienie istnienia klimatu polskiego. Podstawą wytypowania dziedzin klimatycznych była temperatura powietrza, a w szczególności izotermy sprowadzone do poziomu morza. Romer dementuje w tej pracy tezę o przejściowości klimatu Polski pomiędzy oceanicznym zachodem i kontynentalnym wschodem Europy. Istnienie klimatu polskiego potwierdził E. de Martonne, jeden z najwybitniejszych geografów francuskich, uwzględniając ten typ klimatu w klasyfikacji klimatów kuli ziemskiej i znajdując jego odpowiednik na pograniczu amery- kańsko-kanadyjskim i na Syberii w południowej połaci kraju amurskiego.
Słowa kluczowe
polski klimat, dziedziny klimatyczne Polski
Cytowanie
Morawska-Horawska M., 2011, Stulecie pierwszej syntezy klimatu ziem polskich Eugeniusza Romera. (1930-1947). Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 257-264
Summary
The study by Eugeniusz Romer presented here is based on materials from the years 1871-1890. It was first published in 1910 in Switzerland in French and was recited by climatologists with great interest. In Polish, it was first published in 1912 in Polish Encyclopedia (Encyklopedia Polska), titled The Climate of Polish Lands (Klimat ziem polskich). The study, which was central to Polish climatology, identified Polish climate zones and also proved the existence of Polish climate. The climate zones were defined on the basis of air temperature, and especially isotherms reduced to sea level. In his paper, Romer refutes the thesis that Polish climate is an intermediate one between the oceanic west and the continental east of Europe. The existence of the Polish climate was confirmed by de Martonne, one of the most outstanding French geographers. He included this climate type in the overall classification of the Earth's climate varieties and found its counterparts in the borderland between US and Canada, as well in Siberia, in the southern part of Outer Manchuria.
Keywords
Polish climate, climate zones of Poland
Quotation
Morawska-Horawska M., 2011, Centenary of the fi rst synthesis of Poland’s climate by Eugeniusz Romer (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 257-264
8.
DZIAŁALNOŚĆ TOWARZYSTWA GEOFIZYKÓW W WARSZAWIE (1930-1947)
ON THE SOCIETY OF GEOPHYSICISTS IN WARSAW (1930-1947)
Sławomir MAJ - Polskie Towarzystwo Geofizyczne / Instytut Geofizyki PAN — Warszawa
Streszczenie
Na przełomie lat 1929/1930 powołano w Polsce pierwsze geofizyczne stowarzyszenie naukowe pod nazwą Towarzystwo Geofizyków w Warszawie (TGW). Inicjatorem był Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954), geofizyk i polarnik, profesor WWP w Warszawie oraz UW, dyrektor PIM (1927-1929) , uczestnik słynnej wyprawy antarktycznej na pokładzie fregaty „Belgica” w latach 1897/1899. TGW było stowarzyszeniem elitarnym. Członkiem moŜna było zostać tylko na zaproszenie Zarządu, potwierdzonym przez Walne zebranie TGW. W dziesięcioleciu 1930-1939 prezesami Towarzystwa byli A.B. Dobrowolski oraz profesor Mieczysław Rybczyński (1873-1937). TGW było bardzo aktywne; organizowało spotkania specjalistyczne i konferencje naukowe. Nawiązało współpracę z Międzynarodową Unią Geodezji i Geofizyki, z Komisją II Międzynarodowego Roku Polarnego 1932/33 i in. Wspierało wyprawy polarne i organizację Polskiej Stacji Polarnej na Wyspie Niedźwiedziej w archipelagu Spitsbergenu. Udzielało wsparcia przy budowie i uruchomieniu Oddziału Morskiego PIM w Gdyni, Stacji Magnetyczno-Meteorologicznej w Helu, Obserwatorium Sejsmologicznego w Uniwersytecie Warszawskim, Obserwatorium Meteorologicznego na Kasprowym Wierchu i in. TGW w okresie 1931-1938 wydawało czasopismo Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie. Redaktorem naczelnym był znany hydrolog inŜ. Alfred Rundo (1877-1939). W ciągu ośmiu lat ukazało się drukiem 15 zeszytów. Zawierały bardzo urozmaicone treści (takŜe w językach obcych) z róŜnych dziedzin szeroko pojętej geofizyki, a właściwie nauk o Ziemi. Efektywnie rozwijającą się działalność TGW przerwała II wojna światowa: 1939-1945. W roku 1947 - juŜ w innej rzeczywistości - TGW zostało reaktywowane, ale jako Polskie Towarzystwo Geofizyków; towarzyszyło temu zresztą, powołanie konkurencyjnej organizacji o nazwie Polskie Towarzystwo Meteorologiczno-Hydrologiczne.
W uzupełnieniu zamieszczono krótkie biogramy (lub informacje o źródłach bibliograficznych) dotyczące członków Towarzystwa Geofizyków w Warszawie według listy z 1938 r.
Słowa kluczowe
geofizyka, polskie towarzystwa naukowe, Towarzystwo Geofizyków w Warszawie
Cytowanie
Maj. S., 2011, Działalność Towarzystwa Geofizyków w Warszawie (1930-1947). Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 265-278
Summary
In 1930 the first geophysical society called the Society of Geophysicists in Warsaw (SGW)was found in Poland. The founder and head of this Society was Professor Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954), a famous Polish explorer of Antarctic region (the polar expedition o s/v „Belgic” in 1897/1899). This SGW was very active; it organized various geophysical scientificassembles and conferencesand corporated also with the International Union of Geodesy and Geophysics, with the Commission of Second International Polar Year 1932/1933, etc. The SGW assisted new geophysical observatories as, e.g., Marine Observatory in Gdynia, Magnetic Station at Hel, Seismological Observatory at University of Warsaw, Meteorological Observatory at Kasprowy Wierch in Tatra Mountains, etc. The some Polish polar expeditions to Svalbard Archipelago were also aided. From 1931 to 1939 the SGW edited the journal entitled „Bulletin de la Societe de Geophysique de Varsovie (Biuletyn Towarzystwa Geofizyków w Warszawie). The Editor-in-Chief was a Polish hydrologist Alfred Rundo (1877-1939). During about eight years 15 issues were emitted.
Additionally the short biograms (or other bibliographic informations) of members of the first Polish Geophysical Society (1930-1939) after the list from 1938 are presented.
Keywords
geophysics, Polish scientific societies, Society of Geophysicists in Warsaw
Quotation
Maj. S., 2011, On the Society of Geophysicists in Warsaw (1930-1947) (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 265-278
9.
PROFESOR ANTONI BOLESŁAW DOBROWOLSKI (1872-1954) JAKO GEOFIZYK (ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ)
PROFESSOR ANTONI BOLESŁAW DOBROWOLSKI (1872-1954) - A POLISH GEOPHYSICIST (HIS BIOGRAPHY AND SCIENTIFIC ACTIVITY)
Sławomir MAJ - Polskie Towarzystwo Geofizyczne / Instytut Geofizyki PAN — Warszawa
Streszczenie
W słynnej oceanicznej ekspedycji badawczej fregaty s/v „Belgica" w rejon Antarktydy (1897/1899) uczestniczyło dwóch Polaków: geofizyk i geochemik Henryk Bronisław Arctowski (1871-1954), będący naukowym kierownikiem wyprawy oraz Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954), absolwent studiów przyrodniczych na Uniwersytecie w Liège (Belgia). W czasie rejsu, jako asystent kierownika, prowadził on systematyczne obserwacje meteorologiczne (w tym obserwacje układów chmur). Udział w wyprawie polarnej sprecyzował zainteresowania geofizyczne A. B. Dobrowolskiego, kierując je wyraźnie w stronę zjawisk kriologicznych. Okres I wojny światowej A. B. Dobrowolski spędził głównie w neutralnej Szwecji, studiując zjawiska lodowe zachodzące w przyziemnej atmosferze. W niepodległej Polsce pracował początkowo w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (pedagogika społeczna i teoria wychowania była drugą pasją A. B. Dobrowolskiego; w 1927 r. został profesorem pedagogiki ogólnej w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie). W roku 1924 A. B. Dobrowolski rozpoczął działalność naukową i organizacyjną w PIM w Warszawie; w latach 1927-1929 był dyrektorem PIM. W 1923 r. opublikował monografię Historia naturalna lodu. Z inicjatywy A. B. Dobrowolskiego powołano na przełomie lat 1929/1930, pierwsze w Polsce stowarzyszenie geofizyczne pod nazwą Towarzystwo Geofizyków w Warszawie (TGW). Wieloletnim i energicznym prezesem Towarzystwa był A. B. Dobrowolski; równocześnie przewodniczył Komisji Kriologicznej TGW oraz kierował tzw. Kołem Polarnym, założonym przy TGW przez polskich uczestników wyprawy na Wyspę Niedźwiedzią w ramach II Międzynarodowego Roku Polarnego 1932/1933. Aktywną działalność A. B. Dobrowolskiego i dalszy rozwój TGW zahamował wybuch II wojny światowej. Po jej zakończeniu TWG zostało wprawdzie reaktywowane (wrzesień 1947 r.) pod nazwą Polskie Towarzystwo Geofizyków. W nowych warunkach społeczno-politycznych jednakże praca szła już wybitnie „niemrawo”. W roku 1948 Antoniego B. Dobrowolskiego mianowano profesorem pedagogiki w Uniwersytecie Warszawskim; objął kierownictwo Katedry Pedagogiki Ogólnej na Wydziale Pedagogicznym UW, został teŜ wybrany na członka Polskiej Akademii Nauk. Siłą rzeczy więc pedagogika i dydaktyka zdominowały twórcze poczynania A. B. Dobrowolskiego.
Słowa kluczowe
geofizyka, wyprawy polarne, Towarzystwo Geofizyków w Warszawie, Antoni Bolesław Dobrowolski
Cytowanie
Maj. S., 2011, Profesor Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954) jako geofizyk (życie i działalność). Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 279-290
Summary
Professor Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954) was a Polish geophysicist and meteorologist and also a vogue polar explorer. During the 1897/1899 he took part in wellknown Belgian oceanic expedition to Antarctic zone (voyage of frigate s/v „Belgica”). In this time A. B. Dobrowolski was a science graduate of University in Liège. On the board of s/v „Belgica” he was a meteorology assistent of Henryk B. Arctowski (1871-1958), geophysicist and geochemist, scientific manager of expedition. It is very probable, that the long and difficult but very interesting polar expedition formed the future geophysical activities of A. B. Dobrowolski. In particular, he investigated some important properties of natural crystalline ice and structures of snow flakes. The most original work of this kind is the text-book (monograph) entitled The Natural History of Ice, edited in 1923 in Warsaw. On the other hand, professor A. B. Dobrowolski was very active also in popularization polar (Arctic and Antarctic) problems; his lectures, articles and books were well-known and written an interesting manner. From 1924 to 1929 A. B. Dobrowolski worked as active sciencist - manager in the State Meteorological Institute (full director 1927-1929). According to suggestions of professor A. B. Dobrowolski the first Polish geophysical society, namely the Society of Geophysicists in Warsaw (in abbreviation: SGW) was constituted in 1930. The chairman of SGW was selected, A. B. Dobrowolski. The SGW was elite and very active scientific society. In particular, the cryology as a new geophysical speciality, Arctic expeditions (1934, 1936, 1938) and other polar researches were preferred (e.g.II International Polar Year 1932/1933 - Polish Polar Station in Bear Island, Svarbald). After the Second World War Antoni B. Dobrowolski was hence active, but in the pedagogical fields above all. In 1948 he was nominated professor and head of the Chair of General Pedagogy on the Pedagogical Department at University of Warsaw.
Keywords
geophysics, polar expeditions, Society of Geophysicists at Warsaw, Antoni Bolesław Dobrowolski
Quotation
Maj. S., 2011, Professor Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954) – a Polish geophysicist (His biography and scientific activity) (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 279-290
10.
DZIAŁALNOŚĆ POLARNA TOWARZYSTWA GEOFIZYKÓW W WARSZAWIE
THE POLAR ACTIVITIES OF THE SOCIETY OF GEOPHYSICISTS IN WARSAW
Jerzy GIŻEJEWSKI - Zakład Badań Polarnych, Instytut Geofizyki PAN — Warszawa
Streszczenie
Powstałe z inicjatywy A.B.Dobrowolskiego Towarzystwo Geofizyków w Warszawie (1930)
oraz Polskie Koło Polarne (1936?, 1938) odegrały istotną rolę w organizacji polskich badań polarnych w okresie międzywojennym. Członkami TGW byli - C. Centkiewicz, kierownik
polskiej wyprawy II Międzynarodowego Roku Polarnego na Wyspę Niedźwiedzią (1932/1933),
K. Jodko-Narkiewicz - uczestnik trawersowania Spitsbergenu (1936).
A.B.Dobrowolski z TGW patronował polskiej wyprawie na Spitsbergen w 1934 r., a z
Polskim Kołem Polarnym - w 1938 r. Z TGW związany był równieŜ najbardziej aktywny badacz
polarny okresu międzywojennego (jak równieŜ powojennego) - S. Siedlecki. Dzięki działalności
tych osób Polska znalazła się w czołówce państw prowadzących badania polarne, a niebędących państwami polarnymi.
Słowa kluczowe
geofizyka, polskie towarzystwa naukowe, Towarzystwo Geofizyków w Warszawie
Cytowanie
Giżejewski J., 2011, Działalność polarna Towarzystwa Geofizyków w Warszawie. Przegląd Geofizyczny, z.3-4, 291-296
Summary
Founded at the initiative of A. B. Dobrowolski, the Society of Geophysicists in Warsaw (Biuletyn
1930) and the Polish Polar Club (1936?, 1938) played a major role in organizing Polish polar
research in the inter-war period. The TGW's members included C. Centkiewicz - leader of the
Polish expedition to Bear Island in the 2nd International Polar Year (1932/1933), and K. Jodko-Narkiewicz - a participant in the traverse of Spitsbergen (1936).
A. B. Dobrowolski with the TGW was the patron of the Polish expedition to Spitsbergen in
1934, and with the Polish Polar Club - In 1938. The most active inter-war (and post-war) polar
researcher, S. Siedlecki, was also involved in the TGW. Thanks to the activity of these people, Poland became a leader in polar research among non-polar countries.
Keywords
geophysics, Polish scientific societies, Society of Geophysicists in Warsaw
Quotation
Giżejewski J., 2011, The polar activities of The Society of Geophysicists in Warsaw (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 291-296
11.
EDWARD WALERY JANCZEWSKI (1887-1959) ŻYCIE I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA
EDWARD WALERY JANCZEWSKI (1887-1959) HIS BIOGRAPHY AND SCIENTIFIC ACTIVITY
Jerzy KOWALCZUK - Akademia Górniczo-Hutnicza — Kraków
Summary
Edward Walery Janczewski, a prominent Polish geophysicist and scientist, and a talented and devoted teacher, was born on 28 February 1887 in Cracow.
In 1906 E. W. Janczewski took up studies in physics, geology and geophysics at the Jagiellonian University in Cracow. In 1909 he left for Switzerland and enrolled in seismology, geology and glaciology courses at universities of Freibourg, Zurich, Lausanne and Neuchatel. He obtained a licentiate in mathematics and nature in
1912 and a doctorate in 1914.
After the First World War, Janczewski returned to Poland and took a position of a geologist- geophysicist in the State Geological Institute (PIG), and after the Second World War - in a Cracow branch of PIG. In 1948 Janczewski was employed at the Academy of Mining and Metallurgy in Cracow. He founded the first Chair of Applied Geophysics and was its director till the end of his life.
Edward Walery Janczewski died on 24 August 1959 in Cracow.
Edward Walery Janczewski began his scientific activity consulted by Prof. E. Argand in Switzerland, His study on geology and glaciology made in 1 9 1 1 was submitted as his doctor (PhD) thesis at the University of Neuchatel. In 1923, being an only geophysicist in the State Geological Institute, Janczewski made endeavors to establish a section of geophysics there.
He organized precursory geophysical prospecting in Poland including gravity and seismic investigations. This made foundations for further investigations of geological structures that are still valid in deposit geology in Poland.
In addition in his didactic activity, Janczewski was the author of an academic handbook An Outline of General and Applied Seismology. Late in his life Janczewski was strongly engaged in problems of mining shocks in the Upper Silesia. He published a few valuable papers on methods of locating sources of these shocks as well as on explaining their spatial distribution and processes of generation. Undoubtedly, Janczewski was a precursor of a new branch of applied geophysics - mining geophysics.
Keywords
geophysics, Edward Walery Janczewski, AGH University of Science and Technology in Cracow
Quotation
Kowalczuk J., 2011, Edward Walery Janczewski (1887-1959) (His biography and scientific activity) (in polish), Review of Geophysics, z.3-4, 297-304
WSPOMNIENIA POŚMIERTNE - COMMEMORATION
12.
KRONIKA - CHRONICLE
13.
Imprezy naukowe Międzynarodowej Asocjacji Nauk Hydrologicznych (28 VI – 7 VII 2011, Melbourne, Australia)
Joanna Pociask-Karteczka, Zbigniew W. Kundzewicz
Tekst / Artykuł14.
III Ogólnopolska konferencja metodyczna „Problematyka pomiarów i opracowań elementów
meteorologicznych” (Zwierzyniec, 26-28 IX 2011)
Marek Nowosad
Tekst / ArtykułZ ŻYCIA TOWARZYSTWA - FROM THE SOCIETY ACTIVITIES
15.
80. rocznica powstania Towarzystwa Geofizyków w Warszawie (1930-1947) – konferencja
Oddziału Fizyki Wnętrza Ziemi i Przestrzeni Okołoziemskiej PTGeof.
Zbigniew Czechowski
Tekst / ArtykułRECENZJE - REVIEWS
16.
Recenzje
Tekst / Artykuł